W tej części zostanie omówiona diagnostyka cukrzycy, chorób naczyniowych, chorób tarczycy oraz ogólne badanie moczu. Tak więc, poniżej przedstawiam ostatnią część wpisu, który opracowałam, na temat diagnostyki laboratoryjnej.
Część pierwszą można przeczytać tutaj, a część drugą tutaj.
Diagnostyka Cukrzycy — Glukoza i Insulina
Badania krwi glukozy i insuliny są ważnymi testami diagnostycznymi związanymi z metabolizmem cukrów i oceną funkcji trzustki, zwłaszcza w kontekście cukrzycy i innych zaburzeń związanych z gospodarką węglowodanową.
Diagnostyka cukrzycy — badanie poziomy glukozy
Badanie poziomu glukozy (cukru) we krwi to jedno z podstawowych badań diagnostycznych w medycynie, a szczególnie w diagnozie cukrzycy. Pomiar poziomu glukozy dostarcza informacji na temat ilości glukozy krążącej we krwi na czczo (czyli po co najmniej 8-godzinnej przerwie od jedzenia).
Diagnostyka cukrzycy — wartości referencyjne dla glukozy na czczo (w jednostce mmol/L):
Diagnostyka cukrzycy — Normy dla glukozy na czczo (w jednostce mmol/L):
- Norma: 70-99 mg/dL
- Stan przedcukrzycowy (cukrzyca typu 2): 100-125 mg/dL
- Cukrzyca: ≥ 126 mg/dL
Badanie glukozy na czczo stosuje się do takich zagadnień jak: diagnostyka cukrzycy, stanu przedcukrzycowego oraz monitorowania kontroli cukrzycy u pacjentów z już zdiagnozowaną cukrzycą.
Hiperglikemia (za dużo cukru) będzie się objawiać:
Wzmożonym pragnieniem
- Wzmożonym pragnieniem
- Dużą diurezą (nieadekwatną do spożytych płynów)
- Bóle głowy, złe samopoczucie
- Niewyraźne widzenie
Niski poziom cukru we krwi — możliwe przyczyny:
- Zatrucie pokarmowe (wymioty i biegunka)
- Intensywny wysiłek fizyczny
- Niektóre diety odchudzające (deficyt węglowodanów)
- stres
- Niezdiagnozowana cukrzyca
- Jeżeli obserwujemy za niski wynik glukozy u chorego na cukrzycę, może oznaczać to przyjęcie zbyt dużej dawki insuliny.
Badanie poziomu insuliny we krwi pomaga w ocenie funkcji trzustki, która jest odpowiedzialna za produkcję insuliny. Insulina to hormon, który reguluje poziom glukozy we krwi, umożliwiając komórkom pobieranie glukozy z krwiobiegu w celu wykorzystania jej jako źródła energii lub magazynowania jako glikogenu.
Badanie insuliny sprawdza się w celu:
- Diagnozowanie insulinooporności: Insulinooporność jest stanem, w którym komórki organizmu stają się mniej wrażliwe na działanie insuliny, co może prowadzić do podwyższenia poziomu glukozy we krwi i prowadzić do cukrzycy typu 2.
- Ocena funkcji trzustki: Badanie insuliny może pomóc w diagnozowaniu chorób trzustki, takich jak guzy wydzielające insulinę (insulinoma) lub niedobór insuliny (cukrzyca typu 1).
- Monitorowanie leczenia cukrzycy: U pacjentów z cukrzycą typu 1 lub zaawansowaną cukrzycą typu 2 badanie insuliny może pomóc w określeniu odpowiedniej dawki insuliny do podawania.
Badanie insuliny przeprowadza się na czczo lub w odpowiednich odstępach czasowych (krzywa insulinowa) Do diagnostyki insulinooporności szczególnie pomocny okaże się wskaźnik HOMA-IR. Możemy z pomocą lekarza, lub sami obliczyć stopień insulinooporności mnożąc wynik insuliny na czczo x glukoza na czczo. Pomocnym narzędziem może okazać się kalkulator: https://insulinoopornosc.com/kalkulator-homa/
Diagnostyka Laboratoryjna — Profil Lipidowy
Jest to zestaw testów laboratoryjnych, które służą do oceny poziomu lipidów (tłuszczów) we krwi. Wyniki tego badania dostarczają ważnych informacji na temat zdrowia serca oraz ryzyka wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, takich jak choroba wieńcowa czy zawał serca.
Profil lipidowy zwykle obejmuje pomiary następujących parametrów:
- Cholesterol całkowity: Jest to ogólny poziom cholesterolu we krwi, który obejmuje zarówno cholesterol dobroczynny (HDL) jak i szkodliwy (LDL) oraz tzw. lipidy o bardzo małej gęstości (VLDL).
- Cholesterol HDL (High-Density Lipoprotein): To nazywany „dobrym” cholesterol, ponieważ pomaga w usuwaniu nadmiaru cholesterolu z tętnic i wyprowadza go do wątroby, gdzie jest przetwarzany i usunięty z organizmu.
- Cholesterol LDL (Low-Density Lipoprotein): Znany jako „zły” cholesterol, który może odkładać się na ścianach tętnic, tworząc tzw. blaszkę miażdżycową, co zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
- Trójglicerydy TG: Są to inne tłuszcze w krwi, które, gdy są podwyższone, mogą również zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
Wartości referencyjne dla profilu lipidowego (w jednostkach mg/dL):
- Cholesterol całkowity: < 190 mg/dL
- Cholesterol HDL: < 40 mg/dL (dla mężczyzn) lub < 45 mg/dL ( dla kobiet)
- Cholesterol LDL: < 115 mg/dL (optymalny poziom);
- Trójglicerydy: < 150 mg/dL (optymalny poziom); 150-199 mg/dL (stan podwyższony); 200-499 mg/dL (wysoki poziom); ≥ 500 mg/dL (bardzo wysoki poziom).
Zbadanie profilu lipidowego jest zalecane jako rutynowe badanie skriningowe, zwłaszcza u osób z czynnikami ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, takimi jak otyłość, nadciśnienie tętnicze, palenie tytoniu, cukrzyca czy rodzinna historia chorób sercowych. Wyniki tego badania pozwalają ocenić ryzyko chorób serca i podjąć odpowiednie działania w zakresie profilaktyki i leczenia.
Wysokie poziomy cholesterolu LDL i trójglicerydów oraz niski poziom cholesterolu HDL mogą wymagać zmiany stylu życia, takich jak zmiana diety i aktywności fizycznej, a w niektórych przypadkach również rozważenie leczenia farmakologicznego.
UWAGA!
Wysoki poziom cholesterolu całkowitego, nie zawsze wiąże się z dietą wysoko tłuszczową, nasz organizm również produkuje cholesterol. Za wysoki poziom cholesterolu również powoduje:
- Zastojem żółci
- Niedoczynnością tarczycy
- Zespołem nerczycowym
- Łuszczycą
- Chorobą wątroby oraz chorobą alkoholową
Zbyt niski poziom cholesterolu całkowitego może być spowodowany:
- Anemią
- Dietami typu głódówki, niedożywieniem
- Marskością wątroby
- Nadczynnością tarczycy
Diagnostyka Laboratoryjna — Badania tarczycy
To zestaw testów laboratoryjnych, które służą do oceny funkcji tarczycy poprzez pomiar poziomów różnych hormonów tarczycy we krwi. Tarczyca to ważny gruczoł endokrynny, który znajduje się na przedniej stronie szyi i produkuje hormony niezbędne do regulacji metabolizmu, wzrostu, rozwoju oraz funkcjonowania wielu układów w organizmie.
- TSH (hormon tyreotropowy, tyreotropina): Jest to hormon produkowany przez przysadkę mózgową, regulujący aktywność tarczycy. Wzrost lub spadek poziomu TSH może wskazywać na nadczynność lub niedoczynność tarczycy.
- T4 (tyroksyna, tetrajodotyronina): Jest to główny hormon, który produkuje tarczyca. T4 jest hormonem nieaktywnym, ale jest przekształcany w aktywną formę – T3.
- T3 (trójjodotyronina): Jest to aktywna forma hormonu tarczycy. T3 wpływa na wiele funkcji organizmu, w tym na przemianę materii i temperaturę ciała.
Badanie profilu tarczycowego jest używane do:
- Diagnozowania chorób tarczycy: Badanie może pomóc w wykryciu zaburzeń tarczycy, takich jak niedoczynność tarczycy (hipotyreoza) lub nadczynność tarczycy (hipertyreoza).
- Monitorowania leczenia: Osoby z wcześniej zdiagnozowanymi zaburzeniami tarczycy, takimi jak niedoczynność lub nadczynność tarczycy, są regularnie monitorowane poprzez badania profilu tarczycowego. Sprawdzamy wtedy, czy dawki leków są odpowiednie i czy funkcja tarczycy jest właściwie kontrolowana.
- Wykrywania wczesnych zmian w tarczycy: Badanie profilu tarczycowego może pomóc w wykryciu wczesnych zmian w tarczycy. Mogą one nie dawać jeszcze wyraźnych objawów.
- Wyjaśnienia różnych objawów: Niedoczynność lub nadczynność tarczycy może powodować różne objawy, takie jak zmęczenie, przyrost masy ciała lub utratę masy ciała, zaburzenia snu, problemy z koncentracją, a także problemy z układem sercowo-naczyniowym.
Badanie profilu tarczycowego jest ważnym narzędziem diagnostycznym, które pozwala na wczesne wykrycie i leczenie problemów związanych z tarczycą.
Warto wziąć pod uwagę, że dodatkowo pomocnym badanie okaże się USG tarczycy. Dzięki niemu możemy sprawdzić, czy tarczyca nie zaczyna się kurczyć/rozrastać się. Możemy także zweryfikować czy na tym gruczole nie pokazały się guzki.
Badanie AntyTpo
Badanie antyTPO (antytyreoperoksydazy) to test laboratoryjny, który służy do wykrywania obecności przeciwciał skierowanych przeciwko enzymowi peroksydazy tarczycowej. Enzym ten jest kluczowy dla produkcji hormonów tarczycy. Przeciwciała antyTPO mogą atakować tarczycę, co może prowadzić do różnych zaburzeń pracy tarczycy.
Badanie antyTPO jest szczególnie użyteczne w diagnostyce autoimmunologicznych schorzeń tarczycy, takich jak Hashimoto (przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy) i choroba Gravesa-Basedowa (nadczynność tarczycy). W tych chorobach układ odpornościowy reaguje na własną tarczycę, co prowadzi do uszkodzenia tkanki tarczycy.
Jak interpretować wyniki badania antyTPO?
- Ujemny wynik: mówi nam o tym, że przeciwciała antyTPO nie są wykryte w badanej próbce krwi. To wskazuje na brak obecności tych przeciwciał, co jest pożądanym wynikiem, ponieważ świadczy o braku autoimmunologicznych procesów związanych z tarczycą.
- Pozytywny wynik: Oznacza, że przeciwciała antyTPO zostały wykryte w badanej próbce krwi. Pozytywny wynik może wskazywać na obecność autoimmunologicznego schorzenia tarczycy, takiego jak Hashimoto lub choroba Gravesa-Basedowa.
Warto jednak zauważyć, że sam wynik pozytywny nie jest wystarczający do postawienia pełnej diagnozy. Wynik badania antyTPO powinien być zawsze interpretowany w kontekście innych badań diagnostycznych oraz objawów klinicznych. Interpretacja wyników dotyczy całego obrazu klinicznego, dlatego ważne jest, aby wyniki omówiać z lekarzem.
Dodatkowo, przeciwciała antyTPO mogą być obecne u niektórych zdrowych osób, a także u osób z innymi schorzeniami autoimmunologicznymi. W efekcie czego sam wynik pozytywny nie jest wystarczający do postawienia pełnej diagnozy.
Ogólne badanie moczu
To jedno z podstawowych badań laboratoryjnych, które pozwala ocenić fizykochemiczne właściwości moczu. Umożliwia także wykrycie potencjalnych nieprawidłowości w układzie moczowym i nie tylko. Badanie to może dostarczyć ważnych informacji o zdrowiu pacjenta oraz pomóc w diagnozowaniu różnych schorzeń.
Podczas ogólnego badania moczu, próbkę moczu poddaje się różnym testom, które obejmują:
- Badanie fizyczne: Ocenia się wygląd i właściwości fizyczne moczu, takie jak barwa, klarowność, gęstość (gęstość względna) i pH.
- Badanie chemiczne: Wykonuje się testy na obecność substancji chemicznych, takich jak białko, glukoza, ketony, bilirubina, urobilinogen, leukocyty, nitryty i krew. Wyniki tych testów mogą pomóc wykryć różne patologie, takie jak infekcje, cukrzyca, uszkodzenia wątroby, kamica nerkowa czy choroby nerek.
- Badanie mikroskopowe: Pod mikroskopem ocenia się próbkę moczu w celu wykrycia obecności krwinek czerwonych, białych, bakterii. Także komórek nabłonka czy drobnych krystalizatów. To pozwala zidentyfikować ewentualne uszkodzenia układu moczowego, infekcje i inne schorzenia.
Na przykład, obecność białka lub leukocytów w moczu może wskazywać na infekcję układu moczowego, lub uszkodzenie nerek. A występowanie glukozy może sugerować cukrzycę.
Podsumowanie
Badanie Glukozy i insuliny okaże się nam pomocne w takich badaniach jak: diagnostyka cukrzycy i insulinooporności. Profil lipidowy pozwoli nam określić ryzyko wystąpienia chorób sercowo — naczyniowych. Profil tarczycowy pomoże nam dowiedzieć się, czy tarczyca funkcjonuje prawidłowo, w efekcie czego być może uda się zapobiec doświadczaniu przykrych objawów chorej tarczycy. Ogólne badanie moczu pomoże nam zweryfikować stan zdrowia naszych nerek oraz wskazać na problemy z cukrzycą.
Jeżeli podobał Ci się ten wpis, to zapraszam Cię na moje konto na Instagramie @zdoswiadczenia, gdzie znajdziesz informacje dotyczące aktualnych wpisów na blogu.
Dziękuję, że jesteś.
Bibliografia
- Traczyk W. „Fizjologia człowieka w zarysie” wyd. 8, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2013
- Pietruczuk M., Bartoszko-Tyczkowska A., „Diagnostyka Laboratoryjna” Poradnik Kliniczny online: https://books.google.pl/books?id=K4LuDDcB2PYC&lpg=PP1&ots=iDY6HwzhTM&dq=diagnostyka%20laboratoryjna&lr&hl=pl&pg=PP1#v=onepage&q&f=false dostęp: 03.08.2023
- Solnica B. red. Diagnostyka Laboratoryjna Wyd. PZWL 2019