Podstawowym pytaniem w dzisiejszym wpisie jest „Głód emocjonalny a głód fizyczny, jakie są różnice?” Jedzenie emocjonalne to zjawisko, w którym jedzenie staje się sposobem radzenia sobie z emocjami, takimi jak stres, smutek czy nuda. Z psychodietetycznego punktu widzenia, jest to mechanizm obronny, który pozwala na chwilowe złagodzenie negatywnych uczuć poprzez dostarczanie przyjemności związanej z jedzeniem. Często osoby, które sięgają po jedzenie w odpowiedzi na emocje, nie są w pełni świadome swoich potrzeb. To prowadzi do niezdrowych nawyków (o nawykach, które mogą pomóc zbudować zdrowe relacje z jedzeniem, piszę tutaj) żywieniowych oraz problemów z wagą. Warto zauważyć, że emocjonalne jedzenie może być także formą nagrody lub pocieszenia, co często prowadzi do cyklu uzależnienia od jedzenia.
Głód emocjonalny a głód fizyczny — cechy charakterystyczne Głodu fizycznego
Jak widać na powyższym obrazku, głód fizyczny jest naszą naturalną, ludzką potrzebą. Można przyrównać człowieka do lokomotywy. Aby lokomotywa mogła jechać, trzeba dorzucać węgiel, inaczej ona może się zatrzymać. Maszyna może spowolnić, ludzie wewnątrz mogą na przykład marznąć, jeśli pogoda jest zimna. Sygnałem, że paliwo się kończy w samochodzie, jest zapalenie się kontrolki. Tutaj pozostawię przemyślenie dla osób, które starają się odroczyć zjedzenie i kontrolować głód — czy przypadkiem testowanie samochodu, jak długo pojeździ na rezerwie, nie jest ryzykowne i czy przypadkiem nie okaże się bardzo kosztowne? Tak samo w drugą stronę, jeśli jemy pomimo uczucia pełności, zagłuszamy sygnały z ciała, to z czasem może prowadzić do zaburzeń pracy hormonów głodu i sytości (leptyny i greliny).
Dla pełni zdrowia człowiek potrzebuje wszystkich makroskładników takich jak białka, węglowodany i tłuszcze. Także podaż mikroskładników i witamin jest niezwykle ważna. Pożywienie, które jest wysokoprzetworzone, żadko kiedy dostarcza odpowiednich ilości potrzebnych do zdrowia składników pokarmowych. Są to tzw. puste kalorie. Założenia jedzenia intuicyjnego mówią o tym, że ważne jest, abyśmy dostarczali naszym organizmom takiego typu pożywienie, które będzie działało korzystnie na nasze ciała, w takich ilościach, jakie potrzebujemy. Stąd kwestia słuchania sygnałów z ciała i bycia uważnym. A jeśli nie potrafimy rozpoznać, z jakim rodzajem głodu mamy do czynienia, można zapytać się siebie samych: mam ochotę na chipsy czy zupę? Jeśli jesteśmy naprawdę głodni, zjemy z wielką chęcią zupę.
Cechy charakterystyczne głodu emocjonalnego
Dlaczego odczuwamy głód emocjonalny?
Głód emocjonalny to zjawisko, które może wiązać się z zaburzeniami odżywiania. Mowa tutaj o np. bulimii czy kompulsywnym objadaniu się. Jest to potrzeba jedzenia wywołana emocjami, a nie fizjologicznym zapotrzebowaniem organizmu. To ważny temat w kontekście zdrowia psychicznego, ponieważ głód emocjonalny często wskazuje na trudności w radzeniu sobie z emocjami.
Skąd się bierze głód emocjonalny?
- Reakcja na stres: Nasze ciało i mózg są ze sobą ściśle powiązane. W obliczu stresu organizm wydziela kortyzol, który może zwiększać apetyt. Jedzenie, szczególnie wysokokaloryczne i bogate w cukry, może tymczasowo redukować stres, dając poczucie ulgi.
- Niewyrażone emocje: Osoby, które mają trudności z nazwaniem i wyrażeniem swoich emocji, często kompensują to jedzeniem. Jedzenie staje się narzędziem do tłumienia smutku, złości czy samotności. To samo dotyczy braku znajomości lub niedbania o nasze potrzeby.
- Nagrody i nawyki z dzieciństwa: Dla wielu z nas jedzenie od najmłodszych lat było powiązane z nagrodą („Zjedz coś, to poczujesz się lepiej” „Jak zjesz obiad będzie deser/nagroda”). Takie wzorce mogą utrwalić przekonanie, że jedzenie to sposób na poprawę nastroju lub nagroda.
- Samotność i niska samoocena: Głód emocjonalny często pojawia się u osób, które czują się samotne, znudzone lub mają niską samoocenę. Jedzenie może być wtedy ucieczką przed trudnymi myślami i uczuciami.
Jak odróżnić głód emocjonalny od fizycznego?
- Pojawia się nagle: Głód fizyczny narasta stopniowo, a emocjonalny uderza gwałtownie.
- Skierowany na konkretne produkty: Przy głodzie emocjonalnym często odczuwamy potrzebę jedzenia czegoś słodkiego, tłustego lub słonego.
- Brak uczucia sytości: W przypadku głodu emocjonalnego nawet po jedzeniu możemy odczuwać pustkę.
Jak sobie z nim radzić?
- Zidentyfikuj emocje: Naucz się nazywać swoje uczucia. Zamiast sięgać po jedzenie, spróbuj zapisać swoje myśli lub porozmawiać z kimś bliskim.
- Zbuduj inne mechanizmy radzenia sobie: Aktywność fizyczna, medytacja, czytanie książek lub hobby mogą być zdrowymi alternatywami dla jedzenia w reakcji na emocje.
- Pomoc specjalisty: Terapia lub wsparcie psychodietetyka, pomaga zrozumieć i zmieniać wzorce myślowe oraz reakcje związane z jedzeniem.
- Uważność (mindfulness): Ćwiczenia uważności uczą, jak być świadomym swoich emocji i potrzeb bez automatycznego sięgania po jedzenie.
Podsumowanie
Głód emocjonalny jest sygnałem, że nasza psychika próbuje sobie radzić z trudnymi emocjami w nie do końca właściwy sposób. Aby przezwyciężyć ten problem, warto skupić się na zrozumieniu swoich uczuć, pracy nad relacją ze sobą oraz jedzeniem i budowaniu zdrowszych nawyków. Jeśli doświadczasz problemów z jedzeniem w reakcji na emocje, nie bój się szukać wsparcia u specjalisty.
Jeżeli uważasz ten wpis za wartościowy, to zapraszam Cię na moje konto na Instagramie @zdoswiadczenia, gdzie znajdziesz informacje dotyczące aktualnych wpisów na blogu i wiele przydatnych informacji z zakresu psychologii, diety oraz mobbingu.
Dziękuję, że czytasz mojego bloga.